Samozatrudnienie czy ukryty etat? Nowe kryteria i zmiany w Holandii od 2025 roku

Ukryte samozatrudnienie (schijnzelfstandigheid) to sytuacja, w której samozatrudniony działa jak etatowy pracownik, ale bez przywilejów i ochrony wynikającej z zatrudnienia. Problem ten dotyka zarówno pracowników, którzy tracą dostęp do świadczeń, jak i państwo, które ma niższe wpływy podatkowe.

 

Dlaczego rząd interweniuje?

 

Firmy zatrudniają samozatrudnionych, by unikać kosztów związanych z etatami. To rodzi nierówność na rynku i osłabia system zabezpieczeń społecznych. W odpowiedzi, holenderski rząd wprowadzi w 2025 roku przepisy mające na celu ograniczenie tego zjawiska.

 

W Holandii status samozatrudnionego (zelfstandige zonder personeel, w skrócie ZZP) może zostać zakwestionowany, jeśli współpraca przypomina stosunek pracy etatowej. Holenderski urząd skarbowy (Belastingdienst) oraz inspekcja pracy oceniają kilka kluczowych kryteriów, aby określić, czy dana osoba faktycznie działa jako przedsiębiorca. Poniżej przedstawiam szczegółowy przegląd tych kryteriów.

 

 

1. Liczba klientów

Jednym z najważniejszych kryteriów jest liczba klientów. Prawdziwy samozatrudniony powinien pracować dla kilku zleceniodawców. Praca wyłącznie dla jednego klienta przez dłuższy czas może być traktowana jako stosunek pracy.

 

Dlaczego to ważne?

• Wielu klientów świadczy o niezależności przedsiębiorcy.
• Zależność finansowa od jednego podmiotu może wskazywać na ukryte zatrudnienie.

 

 

2. Stopień niezależności

Samozatrudniony powinien mieć pełną kontrolę nad tym, jak wykonuje swoją pracę. Ważne pytania w tej kwestii:

• Czy masz możliwość decydowania o godzinach pracy i miejscu jej wykonywania?
• Czy samodzielnie wybierasz metody realizacji zlecenia?
• Czy ponosisz ryzyko związane z prowadzeniem działalności (np. odpowiedzialność za wyniki)?

 

Przykład: Jeśli pracodawca nakazuje Ci pracować w określonych godzinach lub pod ścisłym nadzorem, Twoja rola może być traktowana jako etat.

 

 

3. Odpowiedzialność finansowa

Samozatrudnieni ponoszą ryzyko finansowe, które wiąże się z prowadzeniem działalności gospodarczej:

• Samodzielne opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne.
• Inwestowanie w narzędzia, materiały i szkolenia.
• Brak gwarancji stałego dochodu.

 

Kluczowy wskaźnik: Jeśli ktoś opłaca Twoje składki lub zapewnia narzędzia pracy, może to wskazywać na stosunek pracy.

 

 

4. Relacja z pracodawcą/zleceniodawcą

Relacje między samozatrudnionym a zleceniodawcą powinny być oparte na równych zasadach. Istotne pytania:

• Czy możesz odmówić wykonania zlecenia bez ryzyka konsekwencji?
• Czy jesteś traktowany jak niezależny partner biznesowy, czy raczej jako pracownik?

 

Przykład: Jeśli masz obowiązek podporządkowania się poleceniom zleceniodawcy, sytuacja może zostać zakwalifikowana jako ukryty etat.

 

 

5. Brak struktury przypominającej etat

Samozatrudnienie zakłada brak integracji z wewnętrzną strukturą firmy zleceniodawcy. Oznacza to, że:

• Nie uczestniczysz w zebraniach firmowych (chyba że są związane z Twoim zleceniem).
• Nie używasz firmowych adresów e-mail czy sprzętu.
• Nie jesteś uwzględniany w wewnętrznej organizacji pracy firmy.

 

 

6. Forma wynagrodzenia

Samozatrudniony zazwyczaj ustala wynagrodzenie na podstawie umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług. Nie otrzymuje wynagrodzenia w formie pensji (stałej miesięcznej kwoty), lecz fakturuje swoje usługi na zasadzie:

• Wynagrodzenia za projekt lub godzinę pracy.
• Uzgodnień dotyczących własnych stawek VAT.

Stała pensja może wskazywać na zależność przypominającą stosunek pracy.

 

 

7. Minimalna stawka godzinowa

Holenderski rząd rozważa wprowadzenie minimalnej stawki godzinowej dla samozatrudnionych. Jeśli takie przepisy zostaną uchwalone, wynagrodzenie poniżej ustalonej minimalnej stawki może być traktowane jako sygnał, że nie prowadzisz rzeczywistej działalności gospodarczej, lecz pełnisz rolę pracownika na ukrytym etacie.

Dlaczego to ważne?

• Niska stawka godzinowa może sugerować brak niezależności finansowej.
• Zapobiega to wykorzystywaniu pracowników poprzez oferowanie im zaniżonych stawek pod pozorem samozatrudnienia.
• Pomaga w utrzymaniu uczciwej konkurencji na rynku pracy.

 

 

8. Model umowy: DBA

Od kilku lat w Holandii stosuje się Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA), czyli ustawę deregulującą ocenę stosunku pracy. Zgodnie z nią:

• Samozatrudnieni powinni posiadać umowy, które jasno określają niezależność obu stron.
• Umowa DBA nie powinna zawierać zapisów narzucających hierarchię zleceniodawca–pracownik.

 

 

 

Jak się przygotować?

 

• Przeanalizuj współpracę: Samozatrudnieni i firmy powinni zweryfikować zgodność swoich działań z nowymi przepisami.

• Zdywersyfikuj klientów: Praca dla kilku zleceniodawców może zapobiec zakwalifikowaniu samozatrudnienia jako ukrytego etatu.

• Zasięgnij porady: Konsultacje z prawnikiem lub doradcą podatkowym mogą pomóc uniknąć ryzyka.

 

Zmiany w 2025 roku mają na celu stworzenie bardziej przejrzystego i sprawiedliwego rynku pracy w Holandii. To ważny moment dla samozatrudnionych i firm, by dostosować się do nowych zasad i działać zgodnie z prawem.